Τι είναι ο εκφοβισμός;
Εκφοβισμός δεν είναι μόνο η σωματική βία. Μπορεί να είναι και τα παρακάτω:
Λεκτική βία. «Μερικά κορίτσια είναι ικανά να σε κάνουν κουρέλι με τα λόγια τους», λέει η 20χρονη Σελίν. «Ποτέ δεν θα ξεχάσω τις βρισιές τους και αυτά που έλεγαν για μένα. Με έκαναν να νιώθω ότι δεν αξίζω τίποτα, ότι δεν με θέλει κανείς και ότι είμαι τελείως άχρηστη. Καλύτερα να είχα φάει ξύλο παρά αυτή η συμπεριφορά».
Κοινωνική απομόνωση. Η 18χρονη Χέιλι λέει: «Οι συμμαθήτριές μου άρχισαν να με αποφεύγουν. Την ώρα του φαγητού, μου έδειχναν με τον τρόπο τους ότι δεν υπήρχε χώρος να καθήσω μαζί τους. Ολόκληρη τη χρονιά, έτρωγα μόνη μου κλαίγοντας».
Ηλεκτρονικός εκφοβισμός. «Με ελάχιστα μόνο κλικ στο κομπιούτερ», λέει ο 14χρονος Ντάνιελ, «μπορείς να καταστρέψεις τη φήμη κάποιου ή ακόμα και τη ζωή του. Ίσως αυτό να ακούγεται υπερβολικό, αλλά συμβαίνει!» Ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός περιλαμβάνει επίσης την αποστολή ντροπιαστικών φωτογραφιών ή μηνυμάτων μέσω κινητού.
Γιατί μερικά παιδιά εκφοβίζουν τα άλλα; Δες μερικούς συνηθισμένους λόγους:
Κάποτε ήταν θύματα εκφοβισμού και τα ίδια. «Δεν άντεχα άλλο να μου φέρονται άσχημα οι συμμαθητές μου, κι έτσι άρχισα να κάνω κι εγώ τα ίδια για να με αποδεχτούν», παραδέχεται ένας νεαρός που τον λένε Αντόνιο. «Αργότερα κατάλαβα πόσο λάθος ήταν αυτό!»
Δεν έχουν σωστά πρότυπα. «Πολλές φορές, οι νεαροί εκφοβίζουν τους άλλους ... γιατί αντιγράφουν τη συμπεριφορά των γονέων τους, μεγαλύτερων αδελφών τους ή άλλων μελών της οικογένειάς τους», γράφει ο Τζέι Μακ Γκρο στο βιβλίο του Πρακτικές Συμβουλές για την Αντιμετώπιση του Εκφοβισμού (Life Strategies for Dealing With Bullies).
Είναι ανασφαλή—παρότι θέλουν να δείχνουν το αντίθετο. «Τα παιδιά που εκφοβίζουν έχουν έναν αέρα ανωτερότητας, αλλά αυτό είναι συχνά μια μάσκα που κρύβει βαθιές πληγές και κόμπλεξ κατωτερότητας», αναφέρει η Μπάρμπαρα Κολορόζο στο βιβλίο της Ο Θύτης, το Θύμα και ο Θεατής (The Bully, the Bullied, and the Bystander).
Ποια παιδιά κινδυνεύουν περισσότερο να πέσουν θύματα εκφοβισμού;
Τα μοναχικά. Μερικά παιδιά που δεν τα καταφέρνουν τόσο καλά στις κοινωνικές επαφές απομονώνονται και γίνονται εύκολος στόχος των εκφοβιστών.
Όσα θεωρούνται διαφορετικά, ίσως λόγω της εμφάνισης, της φυλής, της θρησκείας τους ή ακόμα και κάποιας αναπηρίας. Ο εκφοβιστής μπορεί να χρησιμοποιήσει οτιδήποτε ως αφορμή.
Όσα δεν έχουν αυτοπεποίθηση. Οι εκφοβιστές καταλαβαίνουν ποια παιδιά έχουν αρνητική εικόνα για τον εαυτό τους και τα βάζουν στο μάτι, επειδή αυτά συνήθως δεν ανταποδίδουν.
Τι μπορείς να κάνεις αν σε εκφοβίζουν;
Μη δείξεις ότι ενοχλήθηκες. «Οι εκφοβιστές προσπαθούν να δουν από την αντίδρασή σου αν κατάφεραν να σε κάνουν να νιώσεις άσχημα για τον εαυτό σου», λέει η Κάιλι. «Αν δείχνεις άνετος, χάνουν το ενδιαφέρον τους». Η Αγία Γραφή λέει: "Ο σοφός διατηρεί το πνεύμα του ήρεμο ως το τέλος".
Μην ανταποδώσεις. Η εκδίκηση, αντί να βελτιώσει τα πράγματα, θα τα χειροτερέψει. Η Αγία Γραφή λέει: «Μην ανταποδίδετε κακό αντί κακού σε κανέναν».—Ρωμαίους 12:17· Παροιμίες 24:19.
Κράτα απόσταση ασφαλείας. Να αποφεύγεις όσο πιο πολύ μπορείς τους εκφοβιστές και τις καταστάσεις που πιθανόν να σε φέρουν σε δύσκολη θέση.
Ξάφνιασέ τους με την αντίδρασή σου. Η Αγία Γραφή λέει: «Η απάντηση που δίνεται με πραότητα απομακρύνει την οργή».
Ρίξ' το στο αστείο. Για παράδειγμα, αν ο νταής σε λέει χοντρό, μπορείς να του πεις γελώντας: «Και πού να μ' έβλεπες όταν δεν έκανα δίαιτα!»
Αγνόησέ τους. «Αν δεν απαντήσεις, θα δείξεις ότι είσαι πιο ώριμος και πιο δυνατός από αυτόν που σε παρενοχλεί», λέει η 19χρονη Νόρα. «Θα δείξεις επίσης ότι μπορείς να ελέγξεις τον εαυτό σου—κάτι που δεν μπορεί να κάνει εκείνος».
Ενίσχυσε την αυτοπεποίθησή σου. «Αυτοί που σε εκφοβίζουν καταλαβαίνουν πότε δεν είσαι άνετος», λέει η Ρίτα, «και μπορεί να το εκμεταλλευτούν για να καταστρέψουν την όποια αυτοπεποίθηση έχεις».
Μίλησε σε κάποιον. Σύμφωνα με μια έρευνα, τα μισά και πλέον θύματα ηλεκτρονικού εκφοβισμού—είτε επειδή ντρέπονται (ειδικά τα αγόρια) είτε επειδή φοβούνται τα αντίποινα—δεν λένε σε κανέναν τι τους συμβαίνει. Αλλά να θυμάσαι ότι αυτό βολεύει πάρα πολύ τους εκφοβιστές. Το να μιλήσεις σε κάποιον ίσως είναι το πρώτο βήμα για να γλιτώσεις από τον εφιάλτη.
Ιδέες από άλλα παιδιά
«Να αποφεύγεις μέρη ή καταστάσεις που σε κάνουν εύκολο στόχο. Μην ξεχνάς επίσης πως όσοι συμπεριφέρονται έτσι έχουν και αυτοί τα προβλήματά τους. Αν το θυμάσαι αυτό, τα λόγια τους δεν θα σε πληγώνουν τόσο»
«Να έχεις αυτοπεποίθηση. Μη φοβάσαι να υπερασπιστείς τα πιστεύω σου. Πολλοί νταήδες θα σε αφήσουν ήσυχο αν δουν ότι δεν είσαι του χεριού τους και ότι δεν φοβάσαι».
Τα σχόλια μιας δασκάλας
«Ο εκφοβισμός είναι σοβαρό πρόβλημα. Στο σχολείο που δίδασκα, έπεφτε ξύλο μέσα στην τάξη—ακόμη και στην τρίτη δημοτικού! Σε μερικά παιδιά αρέσει πολύ να εκφοβίζουν τα άλλα επειδή έτσι νιώθουν ότι είναι δημοφιλή και ότι μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν.
»Συχνά, τα θύματα διστάζουν να μιλήσουν σε κάποιον για αυτό που τους συμβαίνει επειδή φοβούνται τα αντίποινα ή ότι οι συμμαθητές τους θα τους θεωρήσουν "καρφιά". Ίσως επίσης πιστεύουν πως ακόμα και αν το πουν δεν θα γίνει τίποτα. Ωστόσο, λέω σε όλα τα παιδιά που έχουν πέσει θύματα εκφοβισμού να βρουν το θάρρος να μιλήσουν ανοιχτά. Αυτή είναι η σωστή αντίδραση και ίσως προστατέψει και άλλους από τον εκφοβισμό».—Τζένιλι, πρώην δασκάλα στις Ηνωμένες Πολιτείες.
